Binnen de Groene Metropoolregio vinden we het belangrijk dat we groeien in balans. Niet alleen groei van huizen, wegen en bedrijven, maar ook van natuur, landschap en mogelijkheden om van cultuur en natuur te genieten.
Om dat te kunnen doen, is het belangrijk om te weten welke kansen er zijn om natuur, landschap en cultuurhistorie in onze regio te versterken. En om die kansen waar wenselijk en mogelijk met elkaar te verzilveren. Dit doen we het liefst in combinatie met andere belangrijke dingen die ruimte vragen, zoals recreatie, energietransitie en economie.
Gebiedsoverstijgende thema's en de gebieden
Binnen het speerpunt Groen-blauw raamwerk hebben we deze kansen voor versterking van het groen en blauw in de regio samen met de provincie, waterschappen en andere partners in beeld gebracht in het rapport ‘Vervlochten Regio’. In het regioarrangement hebben we dit verder uitgewerkt. We hebben daarin ook vier koplopers benoemd. Dit zijn ontwikkelingen die al zover zijn dat ze (relatief) snel opgepakt kunnen worden. We vinden ze dus niet meer of minder belangrijk dan andere ontwikkelingen, maar kunnen er sneller en concreter mee aan de slag.
De provincie heeft deze koplopers omarmd en bij het Rijk geld aangevraagd en gekregen om deze koplopers verder te brengen. Met deze koplopers, maar ook andere thema's en gebieden, gaan we dus aan de slag. Hieronder geven we aan wat we van plan zijn op te pakken. We trekken daarbij samen op met de opgave Groene groeiregio, omdat het natuurlijk belangrijk is dat we rekening houden met alle andere ontwikkelingen in onze regio op het gebied van wonen, werken, mobiliteit en economie. De komende tijd starten we hier mee en gaan we met iedereen die hierbij betrokken is, kijken of dit inderdaad de dingen zijn waar we energie op moeten (blijven) zetten en hoe we elkaar daarbij kunnen helpen. Daarvoor organiseren we de komende tijd gesprekken en bijeenkomsten en in het voorjaar houden we een symposium.
Waar gaan we mee aan de slag?
Er zijn vijf gebiedsoverstijgende thema’s en vijf gebieden
Gebiedsoverstijgende thema’s
- Ontwikkeling landbouw en voedselvoorziening
- Recreatief uitloopgebied
- Ruimte voor recreatie
- Water en bodem sturend
- Groen in stad en dorp
Gebieden
- Veluwezoom
- De Liemers
- Rijk van Nijmegen
- Middengebied
- Gelderse Poort
In vier van deze gebieden hebben we ook een “koploper” benoemd: Het natuur- en beekherstel in de Veluwezoom, de Groene mantel en Blauwe motor in het Rijk van Nijmegen, het Middengebied en de Gelderse Poort.
De vijf thema's:
1. Ontwikkeling landbouw en voedselvoorziening
Een groot deel van de Groene Metropoolregio is landbouwgebied. Er zijn in onze regio veel toonaangevende pioniers in de ontwikkeling van de landbouw, die zich richten op uiteenlopende thema’s zoals groenblauwe dooradering, korte ketens, stadslandbouw, agroforestry, burgercoöperaties, biologische landbouw, zelfoogstmoestuinen, et cetera. Veel van deze initiatieven hebben ook een recreatief-toeristische meerwaarde. We verwachten dan ook dat de potentie voor doorontwikkeling in de landbouw, in combinatie met andere ruimtevragers, in deze regio groot is, mits agrariërs en andere uitvoerende partijen vanaf het begin goed betrokken zijn. Met elkaar willen we zicht krijgen op hoe de landbouw er precies uitziet in onze regio, welke mogelijkheden er zijn voor doorontwikkeling, welke subsidieregelingen of andere financieringsbronnen daarvoor zijn en hoe we die (nog) beter kunnen benutten.
2. Recreatief uitloopgebied
In de verstedelijkingsstrategie hebben we met Rijk, provincie en waterschappen afgesproken dat we in het gebied Arnhem-Nijmegen-Foodvalley 5000 hectare uitloopgebied maken. Dit om ervoor te zorgen dat de mensen die hier komen wonen ook kunnen genieten van natuur en landschap om hen heen. Als we dit omrekenen, komt dat neer op ongeveer 3000 hectare uitloopgebied in de Groene Metropoolregio. Samen met onze partners van de verstedelijkingsstrategie, gaan we kijken wat we nu precies verstaan onder uitloopgebied en welke gebieden in de Groene Metropoolregio hiervoor in aanmerking komen. Vervlochten regio en het regioarrangement gebruiken we daarvoor als basis.
3. Ruimte voor recreatie
Aanvullend op wat we doen rondom recreatief uitloopgebied, gaan we breder en diepgaander kijken hoe het zit met de ruimte voor recreatie in het groen en blauw in onze regio: op welke plekken recreëren mensen nu graag? En hoe doen ze dat? Hoe zal recreatie in de toekomst ontwikkelen? Waar is of wordt het misschien wel te druk om nog op een leuke manier te kunnen recreëren of voor de natuur? En waar is nog ruimte voor groei in recreatie? Daar gaan we onderzoek naar doen. Dat onderzoek gebruiken we om samen met de gemeenten te bekijken of we nieuwe recreatiemogelijkheden willen, welke dat dan het beste kunnen zijn en waar die dan het beste kunnen komen.
4. Water en bodem sturend
Om ook in de toekomst te zorgen voor een veerkrachtige natuur, een prettige leefomgeving en een robuuste watervoorziening, is het belangrijk dat we op een fundamenteel andere manier met ons water- en bodemsysteem omgaan. In plaats van water en bodem aan te passen aan onze ruimtelijke inrichting, gaan we onze ruimtelijke inrichting baseren op het water- en bodemsysteem. Dit heet ook wel: water en bodem sturend.
We haken hiermee aan op het beleid dat vanaf 2022 is ingezet door het kabinet. Op basis van onderzoeken die we doen, samen met onder andere waterschappen, Rijkswaterstaat en het college van Rijksadviseurs gaan we met elkaar in gesprek over wat water en bodem sturend betekent voor de ruimtelijke keuzes die we in onze regio met elkaar moeten maken.
5. Groen in stad en dorp
Bij recreatief uitloopgebied en ruimte voor recreatie gaat het niet alleen maar wel vooral over groen tussen steden en dorpen. We vinden het belangrijk om ook expliciet aandacht te hebben voor het groen in dorpen en steden. Want klimaatverandering heeft ook in steden en dorpen veel gevolgen, zoals wateroverlast en hitte. Gemeenten zijn al druk bezig om hier met behulp van vergroening goede oplossingen voor te vinden en te realiseren. Als Groene Metropoolregio zien we een rol weggelegd om de kennis hierover goed met elkaar te delen en elkaar te inspireren om de vergroening naar een hoger niveau te tillen.
De vijf gebieden:
1. Veluwezoom
In de Veluwezoom liggen een aantal waardevolle beeksystemen. Hier hebben we twee gebiedsprocessen: het Renkumse en Heelsumse beekdal en de Oostelijke beekdalen met onder andere het Soerens beekdal. De opgave waar we met iedereen die hierbij betrokken is voor staan, is om de natuur en beekdalen te herstellen. Daarbij is het belangrijk om de gevolgen van klimaatverandering zo goed mogelijk het hoofd bieden en rekening te houden met de verstedelijking, de landbouw en het cultuurhistorisch erfgoed in het gebied.
2. De Liemers
In de Liemers zien we vanuit het Groen-blauw raamwerk kansen voor ’t Broek, de groene gebieden tussen de dorpen en de verbinding met het rivierengebied bij de Rijnstrangen en de IJssel (zie ook de Gelderse Poort). Hier komen verschillende opgaven bij elkaar, zoals toekomstbestendige landbouw, droogte en het creëren van recreatief uitloopgebied. Samen met alle betrokkenen verkennen we hoe we deze opgaven kunnen oppakken.
3. Rijk van Nijmegen
In de Groene Mantel zijn veel innovatieve organisaties en agrariërs actief. Samen met de gebiedspartners werken we toe naar uitvoering waarbij korte ketens, natuurinclusieve landbouw met o.a. groenblauwe dooradering, water- en bodemverbetering en nieuwe verdienmodellen voor de landbouw worden getest en verbeterd. De Groene Mantel hangt nauw samen met het gebiedsproces voor de Blauwe Motor. Dit proces is gericht op systeemherstel op de stuwwal bij Nijmegen met maatregelen voor droogte en herstel van beken en natuurwaarden.
4. Middengebied
Kenmerkend voor het Middengebied is Park Lingezegen, een groot landschapspark tussen vier gemeenten. Het park combineert natuur, landbouw en cultuur en fungeert daarnaast als recreatief uitloopgebied voor de toenemende verstedelijking. Naast Park Lingezegen is de Boven-Linge een belangrijke landschappelijke en ecologische drager in het gebied. Deze bestaande structuren dienen als een goede basis, die we verder willen ontwikkelen met alle partners.
5. Gelderse Poort
De geschiedenis, het huidige landschap en de toekomst van de Groene Metropoolregio wordt voor een belangrijk deel bepaald door de grote rivieren. Zo ligt hier de Gelderse Poort, het gebied waar de Rijn zich op relatief korte afstand splitst in drie riviertakken: de Waal, Neder-Rijn en de IJssel. In dit gebied komen veel opgaven samen: behoud en herstel van riviernatuur, waterverdeling in de Nederlandse delta, problemen met de rivierbodem en hoogwaterveiligheid. Als regio werken we mee aan de huidige Rijksprogramma’s waar deze complexe opgaven centraal staan: het programma Integraal Riviermanagement (IRM) en de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW).
