Saskia van Stein is als directeur van de Internationale architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) altijd bezig met de ruimtelijke vertaling van maatschappelijke vraagstukken. Als culturele instelling werkt ze samen met stedenbouwkundigen, architecten en landschapsarchitecten die allerlei uitingen analyseren en visualiseren over hoe we ons land inrichten. Hoewel ze volop bezig is met de voorbereidingen van de elfde Biënnale, sprak ze toch graag even met de Groene Metropoolregio over de uitdagingen en oplossingen rondom wonen in ons dichtbevolkte land.
Ministerie van Maak!
“Er zijn te weinig woningen, maar besef ook dat dit samenhangt met alle andere opgaven rondom water, energie en klimaat. Daarom vroegen we als IABR samen met ontwerpbureaus ZUS en MANN aan alle Nederlandse architecten om met ons mee te denken. Ons interministeriële Ministerie van Maak! riep honderd ontwerpers en experts op om hun collectieve kennis en verbeeldingskracht in te zetten om tot nieuwe ontwerpen voor Nederland te komen. Hoe zorgen we voor 1 miljoen nieuwe woningen? Iedereen die meedeed kreeg een doos met daarin een bouwpakket met 10.000 huizen en 5000 bomen. Daarmee konden de deelnemende architecten een maquette maken om zo aan te geven waar en hoe ze die woningen wilden bouwen. Het resultaat was overweldigend!
Er was een indeling gemaakt per provincie, dus we hebben nu voor het hele land maquettes en ideeën gekregen. Het afgelopen jaar zijn we daarmee naar alle provincies gegaan. Zo konden alle provincies kennis maken met alle creatieve oplossingen voor hun gebied.”
Anders kijken
Voor de Groene Metropoolregio kwamen we uit op optoppen en verdichten. Er zijn ideeën genoeg! We hoeven het land helemaal niet vol te bouwen, maar we moeten goed kijken naar kansen om bestaande gebouwen te transformeren. Dus in plaats van kijken naar bouwen, moeten we kijken naar woonplekken. Ook moet het aantrekkelijker worden voor mensen om door te groeien en door te stromen op de woningmarkt. Het helpt daarbij als er meer alternatieven zijn.”
Beter en samen
Saskia ziet dat er vooral veel winst te behalen valt in het denken rondom de woonopgave: “Er is een integrale visie nodig voor grote opgaven. Maar kijk goed naar het verleden om kansen te creëren en neem mensen mee met een goed verhaal en een mooi ontwerp. Maak het beter en maak het samen. In Japan heb je zo bijvoorbeeld het hoekwoningcollectief: daar beheren huishoudens samen een woning die ze delen als er een extra slaapplaats of extra ruimte nodig is. Anders denken en meer relationeel in het leven staan kan helpen met het bedenken van creatieve oplossingen.”
Verbindende factor
De Groene Metropoolregio is een belangrijke partij, vindt Saskia: “Ze doen heel goed werk en brengen partijen samen die elkaar anders minder zouden vinden. De Groene Metropoolregio heeft de kracht om alle belangen te bundelen en connecties en verhalen verder te brengen. Zo maak je een heel gebied aantrekkelijker en je kunt de consequenties van bepaalde keuzes beter doordenken en doorvoeren.”
Uitdagingen
“De grootste uitdaging is om weerstand om te buigen: veel mensen zijn toch wat bang voor veranderingen. We moeten inwoners trots zien te maken op wat er gaat komen. Het helpt om krachten in de samenleving te verbinden zodat ze het gevoel krijgen: we doen het hier wel even met elkaar."
Bouw duurzaam!
Natuurlijk heeft Saskia waardevolle tips voor iedereen die met woningbouw bezig is: “Als je nu gaat bouwen, doe het dan voor de 22e eeuw. Gebruik duurzame, lokaal geteelde materialen als hennep en vlas. Ga voor bio-based zodat je stikstofuitstoot minimaal is. Met slimme technologie en een goed ontwerp kom je verder. Maak gebouwen echt mooi en zorg dat je met bijvoorbeeld een poreuze gevel bijen en andere insecten meteen blij maakt. Want ook hypotheekverstrekkers gaan erop letten dat er duurzaam en in risicoarme gebieden gebouwd wordt. Een duurzaam gebouw is niet alleen meer geld, maar vooral meer waarde waard.”
De missie van IABR
De disciplines architectuur, landschap en stedenbouw hebben een essentiële, pionierende en verbindende rol te spelen in de ingrijpende veranderingen waar de wereld als gevolg van het veranderende klimaat voor staat. Of het nu gaat om de omgang met het water, de energietransitie, de woonbehoefte of voedselvoorziening; het zijn in Nederland maar ook wereldwijd uiteindelijk ruimtelijke vraagstukken. Sinds de eerste editie in 2003 vestigt de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) daarom de aandacht op de waarde van ontwerpend onderzoek. Daarbij staat het streven naar een gezond en rechtvaardig ecosysteem voor de IABR altijd centraal.
Bezoek de Biënnale hier.
De 11de editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) met de titel Nature of Hope is van 29 juni tot 13 oktober 2024 en bestaat uit een hoofdtentoonstelling in het Nieuwe Instituut, een publieksprogramma en Botanical Monuments, groene plekken door heel Rotterdam.
