Wat kun je van een regiocongres verwachten als het Valentijnsdag is en het thema luidt ‘verliefd op de regio’? Het antwoord laat zich raden: een middag vol inspiratie, goede gesprekken, elkaar weerzien, nieuwe contacten leggen en vooral het warme regiogevoel. “Het is belangrijk scherp te hebben wat ons samen bindt en dat is de liefde voor de regio”, constateert Hubert Bruls, voorzitter van de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen (GMR), terwijl hij de volle zaal inkijkt.
Liefde, het is altijd aan je zijde
Op het enorme scherm in de congreszaal van Act Eventstudios op Industriepark Kleefse Waard in Arnhem, ook wel bekend als IPKW, klopt een groot hart. Wie goed luistert, hoort het kloppen ook. De meeste aanwezigen valt het niet op. Ze zijn druk met elkaar in gesprek. Heel wat deelnemers zijn in het rood of roze gestoken. “Een inkoppertje”, zegt een van de aanwezigen die er een compliment over krijgt. Dan gaan de lichten uit en klinkt: “Liefde. Ik weet niet meer wat het vandaag de dag is….” Het is de stadsdichter van Nijmegen, Simon Mamahit. Een paar tellen later valt Jesse Laport, stadsdichter van Arnhem, hem bij. Terwijl Mamahit vanaf het podium zijn gedachten al dichtend over het thema liefde laat gaan, doet Laport dat via een live-verbinding op het scherm. De toon is meteen gezet, concludeert Hubert Bruls als de laatste woorden van Mamahit bijna opgaan in het applaus: “Liefde, het is altijd aan je zijde.”
Schaalsprong nodig
Bruls neemt het stokje over met zijn State of de Region, wat inmiddels vaste prik is tijdens het Regiocongres van de GMR. “Het gaat vandaag over verliefdheid en liefde voor de pracht en praal van onze regio, maar ook over waar de liefde op de proef wordt gesteld”, trapt de regiovoorzitter af. Het mag dan wel Valentijnsdag zijn, het congresthema is niet zomaar gekozen. “Verliefdheid gaat altijd gepaard met grote onzekerheid, soms met ups en downs. En dat is denk ik een goede typering voor het huidige tijdsgewricht”, vervolgt Bruls. Om vat te krijgen op de huidige uitdagingen, heeft de regio volgens de voorzitter een schaalsprong nodig. “Op alle fronten moeten zaken meer en beter”, schetst hij. Het grootste pijnpunt: de druk op de ruimte die in de komende tien jaar nog groter wordt. Alleen al door de groei van de energiesector, semiconsector en gezondheidszorg.
Bekijk de State of the Region hieronder terug.
Prachtig liefdesaanbod
In hoog tempo (‘want iedereen weet wel wat ik hier vertel’) loopt Bruls de drie sectoren langs. Zo is de energiesector de snelst groeiende sector in de regio. Komende jaren komen er naar verwachting tienduizend banen bij. Dat de semiconsector zelfs van Europees belang is, blijkt volgens Bruls uit de lening die de Europese Investeringsbank afgelopen januari heeft verstrekt aan NXP. Het is met 1 miljard euro de grootste lening ooit. De regionale kennisinstellingen, onder de hoede van de Economic Board, zijn op hun beurt van plan 6.320 extra studenten op te leiden voor de semiconsector. “Een prachtig liefdesaanbod”, noemt Bruls het voornemen. En als laatste: de gezondheidssector. Deze sector is al jaren de grootste regionale werkgever. Eén op de vijf mensen werkt in de zorg en dat aantal neemt volgens Bruls komende jaren toe.
Creativiteit, investeringen en samenwerking
De regiovoorzitter noemt het onze regionale opgave om de groei te faciliteren. “De schaalsprong vergt creativiteit, investeringen en samenwerking op alle terreinen. Vernuft om het anders te doen dan we al deden”, houdt hij zijn toehoorders voor. Als voorbeeld noemt Bruls de samenwerking met medeoverheden, kennisinstellingen, bedrijfsleven en financiële instellingen. Maar hij nodigt nadrukkelijk ook andere partijen uit, zoals woningbouwcorporaties, ontwikkelaars, bouwers, terrein beherende organisaties en landbouworganisaties. Bruls erkent dat dit intersectoraal, interbestuurlijk en triple helix samenwerken niet eenvoudig is. “Niemand gaat voor de lol dit soort complexe samenwerkingsconstructen opzetten. Gezien de druk op de grond en de leefbaarheid zit er niets anders op”, zegt hij.
“De schaalsprong vergt creativiteit, investeringen en samenwerking op alle terreinen. Vernuft om het anders te doen dan we al deden.” – Hubert Bruls, voorzitter Groene Metropoolregio Arnhem en Nijmegen
Romeins Huwelijk
Als het applaus is weggeëbd, is het tijd voor een onderwerp van geheel andere orde. Om het Romeins erfgoed in Gelderland meer zichtbaar en beleefbaar te maken voor toeristen en recreanten, is afgelopen tijd gewerkt aan het ‘Masterplan Romeins Verleden’. Het Regiocongres is hét moment om de liefdevolle samenwerking tussen de gemeente Nijmegen, GMR en provincie Gelderland officieel te bekrachtigen. Dat gebeurt op toepasselijke wijze, via een Romeinse huwelijksceremonie. Olivier Hekster, Hoogleraar Oude Geschiedenis aan de Radboud Universiteit, betreedt het podium om het huwelijk te voltrekken. Al legt hij de aanwezigen eerst – met de nodige humor – de kenmerken van een Romeinse huwelijksceremonie uit: veel samenwerkingspartners, lange politieke onderhandelingen en een ceremonie met veel mensen. “Dat past wel bij de regio en bij vandaag”, vindt Hekster. Dan serieus: “De Romeinse bruiloft van vandaag zien we als symbool voor de verbintenis en samenwerking in de regio.”
Nieuwe gezamenlijke toekomst
De symbolische huwelijkspartners zijn Tobias van Elferen (gemeente Nijmegen), Agnes Schaap (GMR) en Peter Drenth (provincie Gelderland). Van alle rituelen die bij een Romeins huwelijk horen, heeft Hekster er twee uitgekozen. Elk van de huwelijkspartners spreekt de belofte van verbondenheid en samenwerking uit: “Quando tu Gaius, ego Gaia.” Nadat nog even is stilgestaan bij de uitzonderlijkheid van een driemans(vrouw)huwelijk (‘We doen vandaag niet moeilijk’), leggen de echtelieden de rechterhand op elkaar. Ook Bruls, als voorzitter van de regio, komt erbij. Vervolgens stapt het bruidskwartet over een symbolische drempel, als teken van een nieuwe gezamenlijke toekomst. “Vasthouden aan waar je vandaan komt, is kwaliteit geven aan de toekomst”, zijn de woorden waarmee Drenth de ceremonie afsluit. Schaap vult aan met: “Samen het verleden de toekomst in brengen.” Van Elferen tot besluit: “Laat het kind maar geboren worden.”
“Vasthouden aan waar je vandaan komt, is kwaliteit geven aan de toekomst.” – Peter Drenth, gedeputeerde Provincie Gelderland
Workshops
Op het programma staan ook twee workshoprondes. De keuze is letterlijk reuze: van het Romeins verleden in de regio tot combibanen. Van het beter benutten van bedrijventerreinen tot de Brusselse regels voor toekomstbestendige openbare ruimte en toekomstbestendig bouwen. Daarmee zijn we er nog niet. Ook gaan de workshops over de uitdagingen van ons riviersysteem, leven lang samenwonen, duurzame mobiliteit, deelmobiliteit en de Regiodeal. Zelfs relatietherapie voor MKB-dienstverlening staat op de keuzelijst. De grote congreszaal is voor de twee key-note sprekers. Ron Meyer, directeur van het Nationaal Programma Heerlen-Noord is als eerste aan de beurt (lees het vooraf interview met hem). Samen met zijn collega van het Nationaal Programma Arnhem-Oost Monaïm Benrida vertelt hij over de inhaalrace van hun wijken. “De geschiedenis heeft ons gemaakt. De oplossingen die in het verleden zijn gekozen, hebben gezorgd voor de problemen van nu”, begint Meyer nadat hij zijn toehoorders eerst de mooiste plaatjes uit zijn wijk heeft laten zien. “Ik ben hartstikke verliefd op Heerlen-Noord, maar wij zijn niet blind”, luidt zijn uitleg.
“De oplossingen die in het verleden zijn gekozen, hebben gezorgd voor de problemen van nu.” – Ron Meyer, directeur Nationaal Programma Heerlen-Noord
Generatielange aanpak
Datzelfde geldt voor Benrida die weigert zich door de problemen in zijn wijk te laten leiden. “Er is zoveel ongekend onbenut potentieel. Dat zit ‘m in het erfgoed, het groen en de mensen, van jong tot oud.” Het tweetal is strijdbaar, maar zegt een lange adem nodig te hebben om de problemen duurzaam op te lossen. “Het vraagt een generatielange aanpak”, noemt Benrida. Meyer: “Het Nationaal Programma is er voor de kinderen van de kinderen die morgen worden geboren.” Dat het oplossen van de problemen tot nu toe niet is gelukt, heeft volgens het tweetal niets te maken met onwil. Maar met onkunde.
“Het gaat om een andere manier van kijken, er zijn andere concepten nodig”, legt Benrida uit. Om beurten benoemen ze voorbeelden van initiatieven. Zoals in Heerlen-Noord de ‘Bovengrondse Vakschool’, het leerorkest en het krantenproject waarbij drieduizend kinderen een gratis krantenabonnement hebben. Of in Arnhem de ‘onmogelijke actie’ om veertig jongens en meisjes te trainen om als crew van het TeamNL huis mee te gaan naar de Olympische Spelen in Parijs (bekijk de documentaire die erover is gemaakt). En de aanpak om honderd gezinnen schuldenvrij te maken in de Arnhemse wijk Immerloo. “Als je schulden oplost, los je gelijk heel veel andere problemen op”, verklaart Benrida. “Het gaat om doorlopende leef- en leerlijnen. Losse projecten werken niet”, stelt Meyer.
Pittige cocktail
De tweede key-note is voor Dr. Tila Pronk (lees het vooraf interview met haar), associate professor aan de Tilburg University. Haar specialisme: liefde en relaties. Ze neemt de goed gevulde conferentiezaal mee in de theorie achter verliefdheid. Ze legt uit dat de achtbaan die je voelt als je verliefd bent, wordt veroorzaakt door de hormonen dopamine (‘erg verslavend, je wilt alleen maar meer’) en cortizol, het stresshormoon. “Best een pittige cocktail”, zegt ze. Om erbij te vertellen dat verliefde mensen 85 procent van hun tijd aan hun geliefde denken. “Niet iedereen vindt het dan ook fijn om verliefd te zijn.”
Eenzaamheid is gevaarlijk
Pronk maakt zich wel zorgen. Zo groeit het aantal alleenstaande volwassenen in Nederland naar één op de drie in 2050. Ze geeft aan dat we voor al deze alleenstaanden niet alleen onvoldoende huizen hebben, óók is het een risico voor onze gezondheid. “Niet iedereen is een gelukkige vrijgezel. Wie niet gelukkig is, geen diepgaande sociale contacten ervaart of eenzaam is, pikt eerder virussen op en wordt vaker ziek.” Wat volgens de Pronk niet meehelpt, is de wijze waarop we in deze tijd naar liefde zoeken. Vond in 1930 het merendeel van de koppels elkaar via familie of school, in 2024 slaat de vonk in 60 procent van de gevallen online over. Hoe makkelijk het online daten ook lijkt, er kleeft volgens de professor een groot nadeel aan. “Er gaan 140 profielen voorbij, voordat je een keuze maakt. Die keuze vinden we fijn. Maar als we eenmaal hebben gekozen, zijn we toch niet zo blij. Het is een gekke paradox. Onze verwachtingen gaan omhoog als we heel veel keuze hebben”, zegt ze. De resultaten haalt ze uit eigen onderzoek. Om haar toehoorders te laten ervaren dat het toch echt niet zo ingewikkeld is om verbinding te maken, doet ze een experiment. Ze vraagt de aanwezigen om met elkaar in gesprek te gaan over de vraag: wat heb je vanmorgen ontbeten? Om vervolgens samen op zoek te gaan naar iets waarin de gesprekspartners van elkaar verschillen. In de tweede ronde luidt de vraag: wanneer was je voor het laatst trots op iemand waar je veel om geeft? Om daarna op zoek te gaan naar overeenkomsten.
“Onze verwachtingen gaan omhoog als we heel veel keuze hebben.” – Dr. Tila Pronk, associate professor aan de Tilburg University
Inspirerende middag
Na de laatste tips van ‘liefdesprofessor’ Pronk zitten de workshops erop. Op de achtergrond wordt het geroezemoes steeds luider. Mensen die uit de workshops komen, elkaar ontmoeten, terugblikken en bijpraten. “Het was een inspirerende middag”, zegt Koen Godschalk. Hij is raadslid in de gemeente Zevenaar. “Ik heb al heel wat bekende gezichten gezien”, zegt hij. Arnhemmer Chris Zeevenhoven had vooraf geen speciale verwachtingen. “Ik was vooral benieuwd naar hoe de regio zich ontwikkelt, wat er echt gebeurt”, zegt hij. In de workshop over de uitdagingen van onze rivieren ontstond duidelijk het besef dat de ruimte in de regio al meerdere keren is bestemd. “Dat vraagt echt samenwerking. We hebben elkaar nodig en we moeten elkaar ook echt wat gunnen. Laat die extreme standpunten los, het ‘wij weten het beter’. Daar maak je geen vrienden mee”, adviseert hij.
Winnend idee: Romeins aquaduct
Ook de workshopleiders mengen zich in het publiek. Ilona Haas van de sessie over het Romeinse verleden in de regio blikt tevreden terug. “Het was een mooie kans om ons verhaal in de regio te delen”, zegt ze. “Mensen hebben vaak leuke ideeën, maar weten niet waar ze daarmee terechtkunnen. Nu is er een platform en programmabureau voor.” De workshop leverde zelfs een winnend idee op: het herstel van het Romeinse aquaduct in Museumpark Orientalis. De directeur van het museumpark, Sietse Jager, gaat er graag mee aan de slag: “We willen dit al heel lang. Ik weet zeker dat ik genoeg vrijwilligers kan krijgen om te helpen graven.” Aan de statafel krijgt hij bijval: “Daar wil je toch gewoon aan meegedaan hebben?”
Liefde voor de regio
Met de liefde voor de regio zit het bij de aanwezigen wel goed. Een groepje (oud-)collega’s praat nog even na. Ze werken veel voor gemeenten. Dick Brouwer is naar eigen zeggen import in de regio. “Elke keer als ik Nijmegen binnenrijd, denk ik: ‘Dit is wel mijn stadje geworden’.” Rein Luijcx is verhuisd naar Noord-Brabant, maar de liefde voor de regio blijft. Ook Jurien Werier woont er graag. “De regio is klein, er gebeurt veel en we hebben hier niet de drukte van het Westen.” Een laatste ronde langs de aanwezigen. “Een keer per jaar een regiocongres is een mooie manier om de regio te blijven volgen”, zegt Dik Gersen. “Het was leuk, goed georganiseerd en de deelsessies waren heel afwisselend”, klinkt het. Als de ober langsloopt en de laatste drankjesronde aankondigt, zegt nog een deelnemer tot besluit: “Ontmoeten en kennis verrijken, daar kwam ik voor. Dat zijn twee vinkjes in de box, want dat is absoluut gelukt.”
