In het afgelopen jaar heeft de Flexpool van de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen (GMR) gemeenten ondersteund bij het versnellen van hun woningbouwdoelstellingen en het aanpakken van knelpunten in woningbouwprojecten. Vanwege het succes van deze samenwerkingen en de voortdurende uitdagingen waarmee gemeenten worden geconfronteerd, zijn er nu een tweede en derde ronde van aanvragen gefaciliteerd door de regio.
Stikstof en netcongestie: obstakels voor woningbouw?
De gemeente Renkum, bestaande uit de dorpen Oosterbeek, Renkum, Heelsum, Heveadorp, Wolfheze en Doorwerth, staat voor een ontwikkeluitdaging vanwege het aanzienlijke woningtekort en de verplichting om aan regionale woningbouwafspraken te voldoen. Het gebied kenmerkt zich door de nabijheid van Natura2000-gebieden, waaronder de Veluwe en de Rijntakken. Sinds het verwerpen van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) in 2019 en het opschorten van de bouwvrijstelling stikstof door de Raad van State in 2022, zijn de stikstofregels onder de huidige wet- en regelgeving aangescherpt om verdere achteruitgang van Natura2000-gebieden te voorkomen.
In Gelderland bevindt zich maar liefst 42% van de stikstofgevoelige natuur in Nederland, waardoor Renkum stikstof als een potentieel obstakel voor hun ambities beschouwt. Daarnaast vormt netcongestie in Nederland een groeiend probleem, en voldoende netcapaciteit voor woningbouw en andere grootverbruikers is niet langer vanzelfsprekend, aldus Tennet.
Op het moment van het onderzoek (juli 2023) bestond het woningbouwplan van Renkum uit 24 projecten in verschillende fasen van ontwikkeling, met een programma variërend van 10 tot 450 woningen. Gezien de mogelijke obstakels van stikstof en netcongestie, en de beperkte capaciteit bij de gemeente, wil Renkum inzicht krijgen in de haalbaarheid van de verschillende projecten. Daarom heeft Renkum Arcadis | Over Morgen gevraagd de gevolgen van de stikstofwetgeving en netcongestie voor de haalbaarheid van haar ontwikkelprojecten in kaart te brengen en advies te geven over vervolgstappen.
Basis op orde
Om de impact van stikstof en netcongestie op Renkum in kaart te brengen, heeft Arcadis | Over Morgen een GIS-kaart gemaakt met de status van elk woningbouwproject. Het verkrijgen van inzicht in stikstof begint met AERIUS-berekeningen om stikstofdepositie rondom projecten vast te stellen. Op basis hiervan kan het bevoegd gezag vergunningen verlenen. De voortgang van vergunningverlening rond stikstof is in overeenstemming met de procedure van de Rijksoverheid gevisualiseerd. Daarnaast is onderzocht of de woningbouwprojecten bekend zijn bij Liander en in aanmerking komen voor elektriciteitsaansluiting. Sommige projecten hebben deze mogelijkheid pas vanaf 2029.
Volgende stappen
Aangezien de helft van de woningbouwprojecten in Renkum nog geen AERIUS-berekening had tijdens het onderzoek, was het niet mogelijk een algemene conclusie te trekken over de ontwikkeldoelstelling van de gemeente met betrekking tot stikstof. Om het fundament te versterken, worden extra AERIUS-berekeningen aanbevolen. Vanwege de complexiteit van de opgave is het raadzaam een 'stikstof-coördinator' aan te stellen die samenwerkt met andere gemeenten. In navolging van dit advies is deze coördinator in Renkum reeds actief, betrokken bij stikstofvraagstukken in de Veluwezoom (Rheden, Arnhem) en Renkum. Deze coördinator zal ook de GIS-gegevens van Arcadis koppelen aan het bestaande systeem van Arnhem en Rheden om samen sterker te staan.
Leerpunten voor anderen:
1. Data op orde, zelfs bij pionieren
In een complexe context van veranderende stikstofwetgeving is het essentieel om de nodige gegevens op orde te hebben. Met inzicht in deze data kunnen blinde vlekken en bijbehorende acties worden geïdentificeerd, zelfs bij het verkennen van onbekend terrein.
2. Kijk over grenzen heen
In het complexe speelveld van stikstofwetgeving is het belangrijk om verder te kijken dan gemeentegrenzen. Samenwerking en kennisdeling met buurgemeenten zijn cruciaal om gezamenlijk inzicht te krijgen in emissiebronnen en oplossingen voor netcongestie.
3. Regionale samenwerking voor kleine gemeenten
De complexiteit van opgaven vereist samenwerking, vooral voor kleine gemeenten met beperkte capaciteit. Samen optrekken in regionale samenwerkingsverbanden biedt een duurzame oplossing voor de veelheid aan taken die gemeenten moeten uitvoeren. Gezamenlijke inspanningen richting provincie en Rijk zijn essentieel om nationale doelstellingen te realiseren, waarbij gemeenten een fundamentele rol spelen. Het op orde brengen van de basis is daarom van belang als gezamenlijk vertrekpunt voor vervolgstappen en als inzicht in de daadwerkelijke obstakels voor ontwikkelingsdoelstellingen.
