‘Het gaat nu over de vertaling naar de uitvoering’
Nu duidelijk is welke opgaves vanuit de Verstedelijkingsstrategie, het regioarrangement en het NOVEX Ontwikkelperspectief een beslag krijgen op onze regio, komt het aan op de invulling. Waar gebeurt komende jaren wat? Om deze stap behapbaar te maken, is de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen opgedeeld in vier gebieden: Arnhem/Veluwezoom, Middengebied, Rijk van Nijmegen en de Liemers. In elk gebied wordt momenteel gewerkt aan een gebiedsprogramma. In een reeks van vier verhalen passeren de vier gebieden met hun programma’s de revue. Wethouders Noël Vergunst (Nijmegen) en Sijmen Versluijs (Beuningen) zijn gebiedstrekkers voor het Rijk van Nijmegen.
“We gaan nu echt aan de slag”, zegt Noël Vergunst ferm. Om er lachend aan toe te voegen: “Er is zeker een tijd geweest dat ik dacht: ‘Ik ben wel heel veel aan het overleggen’. Nu alles samenkomt, vind ik het echt mooi.” Het ‘samen aan de slag’ is precies wat er gebeurt in het Rijk van Nijmegen. Het gebied bestaat uit de grote stad Nijmegen en de omliggende gemeenten Wijchen, Berg en Dal, Heumen, Mook en Middelaar, Druten en Beuningen. Van oorsprong zijn het twee gebieden: Nijmegen-West en Rijk van Nijmegen. Oftewel: stad en het stedelijke uitloopgebied. “Het was heel pragmatisch om de twee gebieden samen te voegen tot het huidige Rijk van Nijmegen. In de Verstedelijkingsstrategie staat dat wij het stedelijke uitloopgebied van Nijmegen zijn, maar hoe gaan we dat invullen? Daarvoor heb je elkaar nodig”, legt Sijmen Versluijs uit.
Schuurpunten
Volgens de gebiedstrekkers is het gebiedsprogramma een vehikel om tot concrete invulling van de ruimte te komen. Ook de provincie en het Waterschap zitten aan tafel. “Het gaat erom dat we met elkaar de ruimtelijke ontwikkelingen voor de komende dertig jaar afstemmen”, noemt Vergunst het. Versluijs: “De uitvoering vindt uiteindelijk plaats in onze afzonderlijke gemeenten. We hebben afgesproken dat we de schuurpunten met elkaar bespreken.” Die ‘schuurpunten’ zijn er. Vooral in het stedelijke uitloopgebied, zegt Versluijs. 
“Het is niet zozeer dat wij heel veel meer woningen moeten bouwen, ook al wordt er zeker gebouwd. In Malden bijvoorbeeld aan het Maas-Waal kanaal. En ook in Wijchen, Druten en Beuningen. Toch is de opdracht aan ons vooral om in andersoortige behoeften te voorzien, zoals recreatie, natuur, werk. Maar vergeet niet dat het Rijk van Nijmegen landschappelijk een bijzonder gebied is. We hebben uiterwaarden die tot het Natura 2000 gebied behoren, de hoger gelegen oeverwallen en komkleigebieden. Met name in deze komkleigebieden hebben we ruimtelijke mogelijkheden. In elke gemeente is geïnventariseerd welke wensen er voor deze komkleigebieden zijn. Voor Beuningen geldt bijvoorbeeld dat ons gebied eigenlijk drie keer zo groot moet zijn. Het gevolg laat zich raden, we moeten keuzes maken.”
Grootste vraag
Vergunst: “Toen we alle kaarten met ruimteclaims op elkaar legden, werd vrij snel duidelijk dat de meer stedelijke ontwikkelingen in Nijmegen komen en de minder stedelijke ontwikkelingen in de gemeenten eromheen. Alleen voor werklocaties geldt dat niet. Wijchen gaat bijvoorbeeld ook het bedrijventerrein uitbreiden.” Tot de plannen behoren onder meer de ontwikkeling van het Stationsgebied en Kanaalzone-Zuid. 
Deze gebieden werden eerder al bestempeld als grootschalige woningbouwlocaties. Op het grondgebied van de gemeenten Berg en Dal en Heumen zijn de groene verbindingen voorzien. En tussen Nijmegen en Wijchen, Druten en Beuningen wordt ook gekeken naar een landschapszone, waar landschappelijke en stedelijke opgaven samenkomen. Versluijs: “In feite is de grootste vraag in het Rijk van Nijmegen: hoe creëren we meer landschap?”
Andere claims
Volgens Versluijs maken andere ontwikkelingen en opdrachten het er niet makkelijker op, zoals de Omgevingswet. “Op het grondgebied van Wijchen is het plan een groot hoogspanningsstation te bouwen, om zo bedrijven in en om Eindhoven van stroom te voorzien. Of denk aan de aanleg van een ondergrondstation in het kader van de netcongestie. En de wens van een extra uitlaat voor als de Waal vol is. Stuk voor stuk claims op de ruimte. De veranderende demografische uitgangspunten zorgen ook voor uitdagingen. Er is vraag naar woningen voor eenpersoonshuishoudens, terwijl we vooral rijtjeswoningen hebben.”
Schaalsprong op mobiliteit
Nog een duit in het zakje: het mobiliteitsvraagstuk. Vergunst: “Hoe zorgen we ervoor dat met al die uitbreidingen ons gebied bereikbaar blijft?” Het antwoord zit volgens de gebiedstrekker enerzijds in goed openbaar vervoer. “Daarvoor zijn we afhankelijk van de provincie. Blijven de trein- en busverbindingen op pijl? Op dit moment lopen veel verbindingen via station Nijmegen. Dat maakt de reistijd voor mensen uit de omliggende gemeenten onnodig lang, waardoor ze toch liever de auto pakken.” Anderzijds ligt de oplossing in de mobiliteitstransitie. Vergunst: “Het is niet alleen de auto weren, maar ook meer e-bikes en andere concepten stimuleren en introduceren.” Hij concludeert: “We hebben op termijn echt een schaalsprong nodig op mobiliteit.”
Wikken en wegen
Ondanks de schuurpunten, dilemma’s en het spanningsveld tussen enerzijds de belangen van de individuele gemeenten en anderzijds de regionale belangen vertrouwen Vergunst en Versluijs erop dat ze er in het Rijk van Nijmegen uitkomen. “We hebben met elkaar afgesproken dat we verder willen komen. We willen een vervolgstap zetten en de uitgangspunten in de Verstedelijkingsstrategie uitwerken en uitvoeren”, zegt Versluijs. De gebiedstrekkers hopen dat over niet al te lange tijd de belangrijkste keuzes zijn gemaakt. “Natuurlijk moeten die dan nog door elke individuele gemeente worden geaccordeerd. Dus we brengen nu eerst de keuzes in kaart via een proces van voortdurend wikken en wegen en waarbij we de gemeenteraden ook meenemen. Als we dat goed doen, mag de vaststelling geen probleem meer zijn.” Vergunst: “Natuurlijk blijven we elkaar daarna opzoeken. We blijven met elkaar de knelpunten uitwisselen en bespreken.”
Kaart met gebiedsuitwerkingen
Klik op de kaart met gebiedsuitwerkingen om te vergroten
